Huxleyci Uyarı-1

Bir kültürün ruhunun tükenmesinin iki yolu vardır. Birincisinde (Orwellcı yol) kültür bir hapishaneye dönüşürken, ikincisinde (Huxleyci yol) kültür bir hicve dönüşür.

Dünyamızın şu anda, Orwell'ın kendi alegorik hikayelerinde doğru olarak betimlediği hapishane kültürlerinin etkisiyle biçimsizleştiğini kimseye hatırlatmak gerekmez. Gerek Orwell'ın ''1984'' ve ''Animal Farm'' adlı romanları -fazladan- Arthur Koestler'in Darkness at Noon adlı romanı okunacak olursa, şimdi bir sürü insan üzerinde etkili olan düşünce denetimi aygıtının oldukça ayrıntılı bir krokisi elde edilir. Kuşkusuz bizi tiranlığın ruhsal tahribatları konusunda bilgilendiren ilk kişi Orwell değildi. Orwell'ın yapıtlarının benzersiz olan yanı, gardiyanlarımızın sağcı ya da solcu ideolojiden esinlenmesinin elle tutulur bir farklılık yaratmadığında israr etmesiydi. İkisinde de hapishane kapıları aynı ölçüde geçilmez, denetim aynı ölçüde sıkı ve ikonlara tapınma aynı ölçüde yaygındır.

Huxley'in bize öğrettiği ise ileri teknoloji çağında ruhsal tahribatların, siması kuşkuculuğu ve nefreti yansıtan birinden ziyade güler yüzlü bir düşmandan kaynaklandığı düşüncesidir. Huxleyci kehanette Büyük Birader bizi kendi isteğiyle gözetlemez. Huxleyci kehanette gardiyanlara, kapılara ya da Hakikat Bakanlıklarına gerek yoktur. Bir halk saçma sapan şeylerle eğlendiği, kültürel yaşam aralıksız eğlence turlarışeklinde yeniden tanımlandığı, ciddi kamusal işleri de bir vodvil temsilinde döndüğü zaman, artık ulus riskle yüz yüze gelmiş ve kültürünün ölümü açık bir olasılık halini almış demektir.

Amerika'da Orwell'ın kehanetlerinin pek geçerliliği yoktur, oysa Huxley'in kehanetleri şimdilerde fiili bir gerçeklik kazanmaktadır. Zira Amerika, elektriğin gündeme soktuğu teknoloji eğlencelere uyum sağlamayı hedefleyerek dünyanın en iddialı deneyine girişmiş durumdadır...